Latem stosowanie kremów z filtrem na skórę wydaje się oczywiste. Promieniowanie UV, oprócz nadawania jej pięknej opalenizny i wywoływania syntezy witaminy D3 w naskórku, może mieć również bardzo szkodliwe działanie, dlatego też warto zachować środki ostrożności. Czy promienie słoneczne mają również negatywny wpływ na włosy? Niestety, tak. W wyniku ich zbyt intensywnego działania pasma tracą sprężystość i kolor, stają się suche, matowe i szorstkie, a mikrouszkodzenia powstające w strukturze ich włókien mogą nieodwracalnie je osłabić. Aby tego uniknąć, należy stosować kosmetyki z filtrem UV o odpowiednim współczynniku SPF. Na czym dokładnie polega proces, który jest odpowiedzialny za taki, a nie inny wpływ promieni ultrafioletowych na pasma? Jak zadbać o ochronę włosów przed słońcem i zapobiegać ich uszkodzeniom?
Czym są promienie UV?
„Promieniowane UV” (ultraviolet radiation), czyli „ultrafiolet”, to pojęcie, które zna właściwie każdy, jednak mało kto wie tak naprawdę, co ono oznacza – oprócz tego, że odnosi się do promieni słonecznych i ich szkodliwości. Precyzyjnie rzecz ujmując, jest to promieniowanie elektromagnetyczne emitowane przez słońce wraz z podczerwienią i światłem widzialnym, niewidzialne gołym okiem, o fali długości od 10 nm do 400 nm. Dzieli się na trzy pasma:
- UVA – właśnie to pasmo dociera przede wszystkim na powierzchnię Ziemi (przedostaje się przez atmosferę w 95%). Przenika do głębokich warstw skóry i chociaż nie wywołuje oparzeń, może być szkodliwe – pod jego wpływem dochodzi do uwalniania się wolnych rodników, które stają się przyczyną fotostarzenia.
- UVB – tylko jego niewielka ilość przebija się przez warstwę ozonową, jednak to właśnie ono najsilniej oddziałuje (niestety, również negatywnie) na zdrowie człowieka oraz różne procesy zachodzące w środowisku: biologiczne, chemiczne i fizyczne. Pobudza produkcję witaminy D3 w organizmie, ale powoduje również oparzenia i zmiany nowotworowe. Najsilniej działa w letnich miesiącach w godzinach 10–15.
- UVC – nie wpływa w żaden sposób na ludzi, ponieważ nie dociera do powierzchni Ziemi – jest blokowane przez atmosferę.
Zarówno promienie UVA, jak i UVB oddziałują na włosy. W dużych dawkach są dla nich szkodliwe i mocno osłabiają ich strukturę. Dlaczego tak się dzieje? Aby to wyjaśnić, przede wszystkim trzeba wyjaśnić, jak zbudowany jest włos, na jakie jego części i w jaki sposób wpływa słońce.
Na jaką część włosa wpływa promieniowanie UV?
Włosy składają się w 80% z protein, które odpowiedzialne są za powstawanie keratyny. Pozostałe elementy budulcowe to woda, lipidy, minerały i pigmenty (melanina). Włos (a dokładniej: łodyga włosa, którą widzimy) zbudowany jest z rdzenia, kory, cementu komórkowego oraz zewnętrznej osłonki (tzw. cuticula), czyli bezbarwnych łusek, które stanowią barierę ochronną zabezpieczającą go przed działaniem czynników mechanicznych, chemicznych i środowiskowych, w tym również promieni UV. To właśnie ta ostatnia część odpowiada za zdrowy wygląd pasm i pozostaje najważniejsza, jeśli chodzi o utrzymywanie ich w dobrej kondycji. Zbudowana jest z komórek keratynowych połączonych ze sobą spoiwem z ceramidów i kwasów tłuszczowych.
Promieniowanie UV wpływa przede wszystkim na osłonkę – od jej stanu zależy to, czy zdoła ono przeniknąć głębiej i jakie szkody wyrządzi wewnątrz włosa. Może przede wszystkim uszkodzić korę – aminokwasy i wiązania białkowe, a także spowodować utlenianie się melaniny i lipidów tworzących spoiwo łusek.
W jaki sposób promienie UV wpływają na włosy?
Dlaczego ochrona włosów przed słońcem jest taka ważna? Promienie UV niszczą pasma, a w dodatku często robią to nieodwracalnie. Sprawiają, że włosy stają się kruche, łamliwe, przesuszone, matowe i wypłowiałe. Wysokie temperatury towarzyszące słonecznej pogodzie powodują, że łuski włosa otwierają się, przez co osłonka zewnętrzna przestaje być dla nich przeszkodą. W efekcie promieniowanie UV może oddziaływać na włosy zarówno bezpośrednio (wnikając w ugrupowania chromoforowe), jak i pośrednio (poprzez uwalnianie oksydantów – czyli wolnych rodników, powodujących uszkodzenia mDNA i przyśpieszających procesy starzenia się). Przy tym poszczególne pasma ultrafioletowe w różny sposób wpływają na stan kosmyków.
Promieniowanie UVB wyrządza zdecydowanie największe szkody w strukturze włosa – podobnie jak w przypadku skóry. Przenika aż do kory i niszczy białka keratynowe, a dokładniej mówiąc, powoduje powstawanie ugrupowań karbonylowych, które sprawiają, że nowo powstające komórki keratynowe mają nieprawidłową, dużo słabszą budowę. Szerzej pojmowana degradacja protein w korze jest z kolei efektem rozkładu tworzących je aminokwasów, m.in. metioniny czy tryptofanu.
Z kolei promieniowanie UVA oddziałuje przede wszystkim na osłonkę zewnętrzną włosa, uszkadzając lipidy w jej epikutikuli. To sprawia, że staje się ona mniej szczelna, pasma tracą blask i gładkość, zaczynają natomiast mieć tendencję do puszenia się. Promienie UVA powodują również utlenianie melaniny, czyli pigmentu, który odpowiada za kolor włosów – zjawisko to objawia się ich żółknięciem i blaknięciem. Docierają one głębiej niż promieniowanie UVB, przyspieszając procesy starzenia się poprzez aktywację działania wolnych rodników.
Nie należy również zapominać o tym, jaki wpływ promieniowanie UV ma na skórę głowy. Zbyt długa ekspozycja na słońce może przyśpieszać jej fotostarzenie się, a przede wszystkim powodować poparzenia, które mogą stać się przyczyną trwałego uszkodzenia mieszków włosowych. O skalp powinny zadbać szczególnie osoby z przerzedzeniami i rzadkimi włosami.
Skuteczna ochrona włosów przed słońcem
Jak zatem widać, niekorzystne działanie promieni UV dotyczy całej struktury włosa. Dla bardzo wielu osób jest oczywiste, że skórę należy chronić przed zbyt silnym działaniem słońca, aby uniknąć poparzeń, przedwczesnych oznak starzenia się oraz problemów nowotworowych. Większość zapomina jednak o tym, że w czasie słonecznej pogody warto również zadbać o włosy, które mogą ulec nieodwracalnym uszkodzeniom. Jak zabezpieczyć swoją fryzurę przed szkodliwym promieniowaniem? Pamiętaj, by:
- stosować specjalne kosmetyki z filtrem UV do włosów,
- używać nakryć głowy (czapek, chustek, kapeluszy),
- spinać włosy, by powierzchnia fryzury wystawiona na słońce była jak najmniejsza.
Zdecydowanie najlepszą opcją jest wybór odpowiednich kosmetyków, np. olejków, szamponów, mgiełek, sprayów o wysokim współczynniku SPF. Włosy zostają w ten sposób pokryte ochronną warstwą, która skutecznie blokuje przenikanie promieni UVA i UVB.
Czym jest współczynnik „SPF”?
SPF (Sun Protection Factor) to międzynarodowe oznaczenie stopnia zabezpieczenia przed działaniem promieni UVB. W praktyce wyraża czas, jaki można spędzić na słońcu bez ryzyka wystąpienia oparzenia słonecznego, czyli przekroczenia progu rumieniowego – wniknięcia w skórę minimalnej dawki rumieniowej (Minimal Erythemal Dose – MED). Jeśli SPF wynosi 20, to teoretycznie znaczy, że na słońcu można przebywać bezpiecznie 20 razy dłużej niż bez zabezpieczenia (średnio bezpieczny czas bez osłony to około 20 minut, więc kosmetyk z filtrem może wydłużyć ten okres do 20 x 20 minut). Teoretycznie – ponieważ należy wziąć pod uwagę, że preparaty zawierające filtr UV ścierają się i często są stosowane w zbyt małej dawce.
Co ciekawe, nie istnieje jedno, przyjęte ogólnie oznaczenie odnoszące się do blokowania promieniowania UVA. Szacuje się, że w preparaty z filtrem dobrej jakości zatrzymują około jedną trzecią wartości wyrażonej przez współczynnik SPF. W przypadku kosmetyków przeznaczonych do skóry stasowane jest oznaczenie PPD (Peristent Pigment Darkening), które wyraża, ile razy mniej promieniowania UVA wnika w nią w porównaniu do sytuacji, gdy nie zastosowano filtra. Jednak ten system oznaczeń nie jest w żaden sposób odgórnie ujednolicony.
Oznaczenia SPF są stosowane zarówno w preparatach do ochrony skóry, jak i w kontekście filtrów UV na włosy. Należy jednak pamiętać, że żaden kosmetyk nie zablokuje promieniowania w stu procentach – nawet przy środkach oznaczonych symbolem SPF 50, ochrona wynosi 98%.
Skuteczne kosmetyki do włosów z filtrem UV
Świadoma pielęgnacja włosów zakładająca chronienie ich przed działaniem zanieczyszczeń typowych dla środowiska miejskiego (np. smog, spaliny) i promieniowania UV to element trendu w kosmetologii, który nazywany jest anti-pollution. Prowadzone w jego ramach badania skupiają się na tym, jak bardzo negatywny wpływ na zdrowie i kondycję pasm mają czynniki zewnętrzne, w tym również słońce. Dlatego też coraz więcej kosmetyków do włosów zawiera w składzie substancje tworzące na ich powierzchni warstwę, będącą barierą ochronną o wysokim współczynniku SPF.
Korzystanie ze sprawdzonych preparatów z filtrem UV to najlepszy sposób na ochronę włosów przed słońcem. Jakie produkty sprawdzają się najlepiej? Przede wszystkim te posiadające odpowiednie oznaczenia. Doskonałym wyborem są olejki do włosów z filtrem UV, które tworzą na powierzchni pasm ochronny film. Wiele naturalnych substancji roślinnych wykazuje właściwości blokujące promieniowanie UV – np. olej jojoba, kokosowy, konopny, rycynowy czy masło Shea. Jednak stopień ich ochrony jest dość niski (SPF 2–20, podczas gdy samo sebum produkowane przez skórę posiada SPF 6–8), dlatego zawierające je sera silikonowe, takie jak np. proponowany przez markę Bioélixire Olejek Arganowy lub Olejek z czarnuszki, wzbogacane są o dodatkowe filtry UV. Na stronie drogerii Boscoshop zapoznasz się z rankingiem olejków do włosów z filtrem UV od Bioelixire.
Dobrym wyborem są również spraye i mgiełki. Zawarty w nich filtr przeciwsłoneczny tworzy na włosach warstwę ochronną, często dość grubą, która może co prawda utrudniać ich układanie, jednak zabezpiecza je skutecznie przed przenikaniem promieni słonecznych. Wiele z tych produktów ma właściwości wodoodporne, można więc bezpiecznie stosować je nawet w czasie przebywania w wodzie.
Chroń swoje włosy nie tylko latem!
Stosując regularnie olejki z filtrem UV do włosów lub inne kosmetyki o wysokim współczynniku SPF zabezpieczające pasma przed negatywnym wpływem promieniowania słonecznego, zapewnisz swojej fryzurze skuteczną ochronę i pielęgnację nawet w środku lata. Pamiętaj jednak, że kosmyki są narażone na promieniowanie UVA i UVB nie tylko w letnich miesiącach – warto dbać o nie przez cały rok. Szczególnie jeśli korzystasz z solarium – tam też wykorzystywane są promienie UV! Regularne wystawianie włosów na działanie promieniowania ultrafioletowego będzie dla nich zawsze szkodliwe w dłuższej perspektywie czasu, a naprawa ewentualnych uszkodzeń może być czasochłonna, a nawet niemożliwa – dotyczy to m.in. blaknięcia i żółknięcia koloru. Zatroszcz się o swoje włosy tak, jak dbasz o swoją skórę – świadomie i skutecznie!
